کد مطلب:25360 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

فلسفه حكم ارتداد چيست؟ چطور مي توان از يك مسيحي انتظار خروج از مسيحيت را داشت، ديني كه توسط حضرت مسيح از طرف خداوند آورده شده است؟

براي پي بردن به فلسفه اين حكم الهي بايد خاستگاه وضع اين حكم از ديدگاه قرآن بررسي شود. قرآن نقل مي نمايد:

جمعي از اهل كتاب (يهود) گفتند (برويد ظاهراً) به آنچه بر مؤمنان نازل شده در آغاز روز ايمان بياوريد، و در پايان روز كافر شويد و (باز گرديد) شايد آنها (از دين خود) باز گردند.(1)

دوازده نفر از دانشمندان يهود خيبر و نقاط ديگر، نقشهاي ماهرانه براي متزلزل ساختن باور و ايمان بعضي از مؤمنان طرح نموده و با يكديگر تباني كردند كه صبحگاهان خدمت پيامبر اسلام(ص) برسند و ظاهراً ايمان بياورند، ولي در آخر روز از آيين برگردند. هنگامي كه از علت كارشان سؤال شد بگويند: ما صفات محمّد(ص) را از نزديك مشاهده كرديم و هنگامي كه به كتب ديني خود مراجعه نموده يا با دانشمندان ديني خود مشورت كرديم، ديديم صفات و روش او با آنچه در كتب ما است، تطبيق نمي كند و از اين رو برگشتيم. اين موضوع سبب مي شود كه عدهاي بگويند اينها كه به كتب آسماني از ما آگاه ترند، لابد آنچه را گفتهاند راست مي گويند و به اين وسيله ايمان مسلمانان متزلزل مي گردد.(2)

مكر و نيرنگ كفار به وسيله خداوند آشكار گرديد و خدا حدّ ارتداد را وضع نمود. بايد توجه داشت كه اين ترفند مختص زمان رسول خدا(ص) نمي باشد، بلكه در همه زمانها امكان اجراي آن وجود دارد.

اسلام با وضع چنين حكمي جلوي مفاسد احتمالي (كه برخي نيز به وقوع پيوسته) را گرفته است كه در ذيل به نمونه هايي از اين مفاسد اشاره مي كنيم:

1- همه مسلمانان از نظر اعتقاد و ايمان دروني در سطح بالا نيستند، بلكه برخي افراد در ايمانشان سست هستند. اين گونه تبليغات افراد سست ايمان را تحت تأثير قرار مي دهد و آنها را از مسير حق باز مي دارد. حدّ و حكم شرعي ارتداد مي تواند افراد را از انحراف باز دارد.

2- اگر اسلام جلوي اين روند را نمي گرفت، نوعي جنگ رواني عليه دين صورت مي گرفت و كفار با تبليغات شديد عليه اسلام، علاوه بر اين كه مسلمانان را دلسرد مي كردند، باعث دلسرد شدن افرادي كه گرايش به اسلام داشتند مي شدند.

3- مهمترين مسئله ارتداد، پيامدهاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي آن است.

در جامعه اسلامي كه اسلام و احكام و قوانين آن پايه براي رفتارهاي فردي و اجتماعي و روابط خانوادگي و تعيين كننده رفتار انسانها با يكديگر و ارزشهاي اخلاقي جامعه است، هر گونه اختلالي در ايمان و اعتقاد انسانها با توجه به همسنگ نبودن آگاهيها، در رفتارها تأثير گذاشته و التزام به احكام و قوانين ديني واجتماعي را سست مي كند و اركان جامعه را مورد تهديد جدّي قرار مي دهد.

همچنين گسترش افكار انحرافي در جامعه كه از طرف افراد مرتد ايجاد مي شود، نيروي مسلمانان را از جهت كمّي و كيفي مورد تهديد قرار مي دهد، از اين جهت هر گونه برنامه ريزي بر اساس نيروهاي اسلامي در جامعه، غير ممكن خواهد بود.

با توجه به موارد فوق كاملاً مشخّص مي شود كه حكم ارتداد، يك حكم اجتماعي و سياسي است، هم چنين آنچه در روايات در مورد حكم ارتداد بيان شده، در زماني است كه انكار دين اسلام جاحدانه باشد، يعني شخصي به رغم حقانيّت دين اسلام به جهت انگيزههاي نادرست از دين اسلام خارج شده و در مقابل آن موضعگيري نمايد؛ بنابراين اگر كسي دين ديگري غير از اسلام را (آن هم پس از بررّسي و به دور از هر گونه حُبّ و بُغض و مشكلات ديگر) انتخاب نمايد، اين عقيده براي او محترم است، تا زماني كه به صورت موضعگيري در مقابل اسلام در نيايد. به همين خاطر، ارتداد تضادي با آزادي عقيده (كه در اسلام محترم شمرده شده است) ندارد. البته احترام به آن به معناي حقانيّت و درستي هر عقيدهاي نمي باشد.

حكم ارتداد در اديان آسماني ديگر نيز بيان شده و طبيعي است كه هر ديني براي محافظت از كيان خود، راهكارهايي را براي وحدت پيروان انديشيده باشد.

در مورد اديان ديگر و از جمله مسيحيت بايد توجه داشت كه اوّلاً اين دين دقيقاً آن نيست كه حضرت مسيح آورده باشد. آنچه به نام انجيل امروزه در دست مسيحيان قرار دارد، كتاب آسماني حضرت مسيح نيست. اين مطلب را مسيحيان نيز اذعان دارد. ثانياً در انجيل موجود، جملاتي وجود دارد كه به آمدن پيامبري پس از مسيح بشارت داده و به پيروي از او فرمان داده است. اگر كسي پس از تحقيق و بررسي به اين نتيجه برسد كه پيامبر پس از مسيح، حضرت محمد(ص) است و به او ايمان آورد، به پيام انجيل و حضرت مسيح گوش فرا داده است و حتي از جهت دين آنها نبايد مرتد محسوب شود.

ثالثاً اگر به فرض بپذيريم كه هيچ گونه تحريفي در اين دين صورت نگرفته باشد، اما از آن جا كه دين اسلام خود را تكميل كننده دين مسيحيت مي شناسد و به آن به عنوان ديني كه در زمان خود صحيح بوده اما اكنون نسخ شده است، نگرسته مي شود، هم چنين چون دين اسلام آخرين پيام الهي است شخص مؤمن به خداوند بايد به آخرين پيام الهي گوش فرا دهد. مسيحي اگر به خدا ايمان داشته باشد، كاملاً معقول و منطقي است كه به دين اسلام و كاملترين پيام آسماني اعتقاد داشته باشد. با وجود پيام كامل الهي، تبعيت از پيامي كه زمان آن سپري شده و نسبت به آخرين پيام، كامل نيست، غير منطقي است.

پي نوشتها:

1. آل عمران (3) آيه 73.

2. تفسير نمونه، ج 2، ص 466.